สำนักงานบริการสุขภาพแห่งชาติ (National Health Service–NHS) ในอังกฤษ อนุมัติให้ใช้ยาจากกัญชา 2 ชนิด ในการรักษาโรคลมชัก และโรคปลอกประสาทเสื่อม
การอนุมัติครั้งนี้มีขึ้นหลังจากมีการออกแนวปฏิบัติใหม่โดย NICE คณะกรรมการที่ปรึกษาด้านยา ซึ่งได้พิจารณาผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ให้เข้าเงื่อนไขหลายประการ
องค์กรการกุศลยินดีต่อการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ แม้ว่า นักรณรงค์บางส่วนซึ่งได้ต่อสู้ในเรื่องการเข้าถึงยาจากกัญชายังไม่พอใจ
ยาทั้ง 2 ตัว ถูกพัฒนาขึ้นในสหราชอาณาจักร จากกัญชาที่ปลูกเพื่อใช้ในการผลิตยารักษาโรคเท่านั้น
แพทย์สามารถสั่งจ่ายยาเอพิดิโอเล็กซ์ (Epidyolex) ให้เด็กที่มีอาการลมชักรุนแรง 2 ชนิดคือ กลุ่มอาการเลนน็อกซ์กาสเตาต์ (Lennox Gastaut syndrome) และกลุ่มอาการดราเว็ต (Dravet syndrome) ซึ่งทำให้เกิดอาการชักหลายครั้งต่อวัน
การทดลองทางการแพทย์แสดงให้เห็นว่า การกินยาซึ่งมีสารแคนนาบิไดออล (cannabidiol–CBD) ช่วยลดการชักลงได้สูงสุดถึง 40% ในเด็กจำนวนหนึ่ง
เอพิดิโอเล็กซ์ได้รับการอนุมัติให้ใช้ในยุโรปเมื่อเดือน ก.ย. ที่ผ่านมา แต่ในร่างข้อแนะนำของ NICE ระบุในตอนแรกว่า ไม่คุ้มค่ากับเงินที่ต้องจ่าย
ยาชนิดนี้มีค่าใช้จ่ายสำหรับผู้ป่วยต่อรายอยู่ที่ 5,000-10,000 ปอนด์ต่อปี (ประมาณ 193,000-386,000 บาท ต่อปี) แต่ GW Pharmaceuticals ซึ่งเป็นผู้ผลิตยายอมลดค่ายาให้กับ NHS
คาดว่าในอังกฤษมีผู้ป่วยกลุ่มอาการดราเว็ตราว 3,000 ราย และกลุ่มอาการเลนน็อกซ์กาสเตาต์ราว 5,000 ราย
ยาดังกล่าวไม่มี THC ซึ่งเป็นสารประกอบที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทที่อยู่ในกัญชา
มติให้ใช้ยานี้จะทยอยมีผลทั่วสหราชอาณาจักร โดยตามคำแนะนำของ NICE นอกจากในอังกฤษแล้ว ให้ใช้ยาดังกล่าวในเวลส์และไอร์แลนด์เหนือได้ด้วย โดยสกอตแลนด์อาจจะตามมาในปีหน้า
ส่วนการรักษาด้วยยาซาทิเว็กซ์ (Sativex) ซึ่งเป็นยาพ่นทางปากที่มีส่วนผสมของทั้งสาร THC และสาร CBD ได้รับอนุมัติให้ใช้ในการรักษาอาการอ่อนล้าและการชักกระตุกของกล้ามเนื้อ หรือที่เรียกว่า ภาวะหดเกร็งในโรคปลอกประสาทเสื่อม (multiple sclerosis) แต่แพทย์จะไม่ได้รับอนุญาตให้สั่งจ่ายยานี้เพื่อบรรเทาอาการเจ็บปวดได้
ยาชนิดนี้เป็นยาที่ทำจากกัญชาชนิดแรกที่ได้รับใบอนุญาตในสหราชอาณาจักร หลังจากมีการทดลองทางการแพทย์ และได้รับอนุญาตให้ใช้ใน NHS ในเวลส์ตั้งแต่ปี 2014 มีค่าใช้จ่ายสำหรับผู้ป่วยต่อรายอยู่ที่ 2,000 ปอนด์ ต่อปี (ประมาณ 77,000 บาท)
ในสมัยนั้น หน่วยงานที่กำกับดูแลในอังกฤษระบุว่า ไม่มีความคุ้มค่าต่อราคาที่ต้องจ่ายไป แต่ตอนนี้ ได้มีการเปลี่ยนแปลงการตัดสินใจใหม่แล้ว นอกจากนี้ ยาดังกล่าว จะได้รับการสั่งจ่ายในไอร์แลนด์เหนือได้ด้วย
ปฏิกิริยาต่อเรื่องนี้
ศ.เฮเลน ครอสส์ ที่ปรึกษาด้านประสาทวิทยากุมารแพทย์ที่โรงพยาบาลเกรต ออร์มอนด์ สตรีต (Great Ormond Street Hospital) ซึ่งเป็นผู้นำในการทดลองยาเอพิดิโอเล็กซ์ ในสหราชอาณาจักร ระบุว่า นี่คือ “ข่าวดี”
เธอบอกว่า “กลุ่มอาการดราเว็ต และกลุ่มอาการเลนน็อกซ์กาสเตาต์ เป็นอาการโรคลมชักที่ซับซ้อน และมีทางเลือกในการรักษาอย่างจำกัด การทำเช่นนี้ ช่วยเพิ่มอีกทางเลือกหนึ่งให้แก่คนไข้ และอาจทำให้การรักษาเห็นผลที่แตกต่างได้”
กาเลีย วิลสัน ประธานกลุ่มอาการดราเว็ต สหราชอาณาจักร กล่าวว่า “หลายครอบครัวมาหาเราเพื่อขอยาจากกัญชา โดยเฉพาะแคนาบิไดออล เราดีใจมากที่จะรับยานั้นจาก NHS ได้แล้ว”
แต่ไม่ใช่ทุกคนที่ดีใจกับเรื่องนี้ พ่อแม่ของเด็ก ๆ หลายคนที่มีอาการลมชัก กำลังเสียเงินหลายพันปอนด์ต่อเดือนเพื่อจ่ายค่ายาที่นำเข้ามาจากยุโรปและแคนาดาที่มีสาร THC และ CBD
พ่อแม่เหล่านี้เคยแจ้งว่า เด็ก ๆ มีอาการชักรุนแรงลดลงอย่างมาก และไม่พอใจที่ NICE ไม่อนุมัติยาที่ทำจากกัญชาที่มีสารทั้ง 2 ชนิดดังกล่าว สำหรับเด็กที่ป่วยเป็นโรคลมชัก
End Our Pain กลุ่มที่รณรงค์เรื่องนี้ ระบุว่า แนวปฏิบัติใหม่คือ “การพลาดโอกาสมหาศาล”
มิลลี ฮินตัน โฆษกหญิงกล่าวว่า “แนวปฏิบัติที่เข้มงวดนี้ ทำให้คนไข้จำนวนมากต้องจ่ายค่ายาที่ช่วยเปลี่ยนแปลงชีวิตของพวกเขาชนิดนี้เอง หรือไม่ใช้ยาดังกล่าว หรือหายาดังกล่าวจากแหล่งที่ไม่มีการควบคุมและผิดกฎหมาย”
มาถึงจุดนี้ได้อย่างไร
เมื่อเดือน พ.ย. 2018 มีการแก้ไขกฎหมายให้แพทย์เฉพาะทางสั่งจ่ายยาที่ทำจากกัญชาได้ แต่ที่ผ่านมามีการสั่งจ่ายยาดังกล่าวแก่คนไข้บางกรณีเท่านั้น
แพทย์ส่วนใหญ่ไม่ต้องการจะเขียนใบสั่งจ่ายยาหลายชนิด เพราะว่า ยังไม่ผ่านการทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุม (randomised controlled trials) อย่างที่มีการทดลองในยาเอพิดิโอเล็กซ์ และซาทิเว็กซ์
องค์กรการกุศลโรคปลอกประสาทเสื่อมหลายแห่งโต้แย้งแนวปฏิบัติดังกล่าวจาก NICE ว่า ยังเปิดกว้างไม่มากพอ
เจนเวียฟ เอ็ดเวิร์ดส์ จาก MS Society กล่าวว่า พวกเขาเคยรณรงค์ให้เข้าถึงยาซาวิเท็กซ์มานานหลายปี “ยอดเยี่ยมมากที่ในที่สุด NICE ก็รับฟัง”
อย่างไรก็ตาม เธอบอกว่าแนวปฏิบัติไม่เปิดกว้างมากพอ เพราะยังห้ามใช้ยาที่ทำจากกัญชาในการบรรเทาอาการเจ็บปวด ซึ่งเป็นอาการที่พบได้ทั่วไปสำหรับคนที่เป็นโรคปลอกประสาทเสื่อม
เธอกล่าวเพิ่มเติมว่า แม้ว่าคนจำนวนมากอาจจะไม่ได้เข้าถึงโอกาสนี้ “เพราะองค์กรท้องถิ่นจะสนับสนุนค่าใช้จ่ายสำหรับยาซาวิเท็กซ์ ซึ่งพวกเขาอาจมีทรัพยากรไม่พอในการสั่งจ่ายยานี้”
ลีย์ แซนเดอร์ ผู้อำนวยการแพทย์ที่ Epilepsy Society และศาสตราจารย์ด้านประสาทวิทยาที่ UCL กล่าวว่า “ไม่มีข้อกังขาเกี่ยวกับความจำเป็นในการมีทางเลือกใหม่สำหรับการรักษา และมีการสร้างความเชื่อมั่นว่า ยาชนิดใหม่นี้ได้ผ่านการทดลองทางการแพทย์และผ่านกระบวนการกำกับดูแลต่าง ๆ แล้ว แต่กรอบเวลาของการใช้วิธีการนี้ เรายังไม่มั่นใจถึงประสิทธิภาพในระยะยาวของผลิตภัณฑ์ CBD หรือผลกระทบที่อาจจะมีต่อสมองที่กำลังพัฒนา ต้องไม่ลืมว่า นี่ไม่ใช่กระสุนวิเศษ มันน่าจะใช้ได้ผลกับคนบางส่วนและไม่ได้ผลกับคนอื่น ๆ เหมือนกับยาต้านการชักชนิดอื่น”
